ADHD en verslaving: behandeling met langwerkende dexamfetamine 

Vraag:

Er wordt steeds vaker Amerikaans onderzoek gedaan naar behandeling van cocaïneverslaving met Extended-Release Mixed Amphetamine Salts. De resultaten laten zich goed vertalen naar de Nederlandse situatie, met de beperking dat het middel in deze mix vorm niet in Nederland verkrijgbaar is en de effectiviteit van de mix mogelijk hoger is dan met een enkelvoudig preparaat. Ik ben benieuwd naar uw mening hierover.

Antwoord:

Hoewel de tekst van het artikel het niet expliciet vermeldt, mogen we aannemen dat het Mixed Amphetamine Salts (MAS)-preparaat, dat in het onderzoek gebruikt werd Adderall is, een preparaat dat sinds 1996 in de Verenigde Staten beschikbaar is voor de behandeling van ADHD, en dat door de firma Shire gemaakt werd, tot het patent verlopen is in 2007. Sinds 2001 was een langwerkend preparaat beschikbaar, nl. Adderall XR (Extended Release). De productie is nu overgenomen door groot fabrikant Teva.

Dit preparaat is inderdaad een racemisch mengsel van (rechtsdraaiend) D-amfetamine (het ons beter bekende dexamfetamine) en (linksdraaiend) L-amfetamine, in een verhouding van 3:1. De keuze voor deze verhouding is destijds redelijk arbitrair gemaakt, en is ten dele gebaseerd op het gegeven dat L-amfetamine wel effectief is in de behandeling van ADHD, maar minder dan dexamfetamine.

Dit preparaat is nooit beschikbaar gekomen in Europa, en dit zal ook niet meer gebeuren, omdat Shire nu inzet op het nieuwe langwerkende stimulans voor ADHD, dat het nog onder patent heeft, namelijk Elvance (lisdexamfetamine). Inmiddels is dit middel in 2019 in Nederland op de markt gekomen. Dit is een veilig en langwerkend dexamfetamine preparaat. 

Waarom het jammer is dat Adderall niet beschikbaar is in Nederland voor de behandeling van ADHD, is niet wegens de combinatie van dexamfetamine met het minder effectieve L-amfetamine, maar vooral omdat dit een effectief (en goedkoop) langwerkend stimulantia-preparaat is, wat in vergelijking met (kortwerkende) dexamfetamine-tabletten het gebruiksgemak en de therapietrouw, en daarmee ook de effectiviteit vergroot. Vooralsnog mogen wij er van uit gaan dat met een behandeling met lisdexamfetamine hetzelfde effect bereikt kan worden als met Mixed Amfetamine Salts.

Beantwoord door: Pieter-Jan Carpentier