Methylfenidaat: verschillende bereidingsvormen

Beantwoord door:

Pieter-Jan Carpentier

Vraag:

Ik zag een patiënt met ADHD die bij aanmelding kortwerkend methylfenidaat gebruikte en hier positief over was, behalve dat het nog te weinig deed. Ik heb de dosis opgehoogd naar 3 dd 2 tabletten met positief effect. Maar nu meldde hij dat hij van de apotheek een ander merk had gekregen (Sandoz) en dat hij dat veel minder goed vindt werken. Hij heeft het nog afgewisseld met methylfenidaat van zijn vriendin van de Regenboogapotheek en hij bleef duidelijk verschil merken. 

Horen jullie dat vaker? En zo ja, wat kan je hieraan doen, want je hebt niet echt invloed op wat de apotheek meegeeft (tenzij je expliciet bv Ritalin voorschrijft op medische gronden, maar dit wordt niet door alle verzekeraars vergoed).

Antwoord:

Meerdere patiënten hebben toch de ervaring dat het ene methylfenidaat-preparaat het andere niet is, ondanks het feit dat de actieve stof steeds dezelfde is en deze preparaten enkel na kwaliteitscontrole op de Nederlandse markt worden toegelaten. De verschillen in deze tabletten zitten dus niet in de actieve stof, maar in de vulmiddelen die gebruikt worden om de tablet te maken. Apotheken verstrekken vaak wisselende preparaten, waardoor patiënten inderdaad verschillende ervaringen kunnen opdoen. Objectieve gegevens zijn er niet hoe vaak dit voorkomt.

Waarom niet alle goedgekeurde preparaten even effectief voor iedereen zijn, is moeilijk te verklaren en is redelijk moeilijk te onderzoeken, omdat individuele patiënt-verschillen en psychologische factoren hierbij zeker een grote rol spelen. Mede omdat het om niet meer gepatenteerde medicijnen gaat, zal dit ook niet zo gauw goed onderzocht en opgehelderd worden. Wel is mijn ervaring dat patiënten het vaak het beste doen op het eerste preparaat wat ze zijn gaan gebruiken.

De pragmatische aanpak is de patiënt te volgen in zijn ervaring, en het preparaat van voorkeur van de patiënt voor te blijven schrijven, met uitdrukkelijk de naam van de fabrikant op het voorschrift vermeld, in combinatie met “Medische Noodzaak”. Hiermee is de apotheek genoodzaakt het gewenste preparaat af te leveren.

Update april 2021, Derk Birnie

De apotheek is niet altijd gehouden om bij vermelding “ Medische noodzaak” een bepaald (merk)product uit te leveren. Dit hangt namelijk samen met de polisvoorwaarden weke per zorgverzekeraar kunnen verschillen. Dit is wel het geval indien vermeld wordt dat er sprake is van een nocebo effect. Deze omgekeerde versie van het placebo effect bestaat immers ook: het nocebo-effect. Dat gaat om het creëren van een negatieve verwachting die vervolgens effect heeft op de ervaring van mensen. Het nocebo-effect is misschien nog wel relevanter dan het placebo-effect. Het kan de behandeluitkomst namelijk negatief beïnvloeden.