Gisteren zijn we getuige geweest van de aflevering Etikettenkinderen van ZEMBLA. Voor deze aflevering ging het VARA programma ZEMBLA op onderzoek uit. En als ZEMBLA op onderzoek uitgaat dan weet je het wel. Ze zeggen bij ZEMBLA dat ze door middel van grondige analyses en onderzoeken aan opiniërende achtergrondjournalistiek doen. Dit om misstanden in de samenleving, maatschappelijke ontwikkelingen en spraakmakende actualiteitszaken aan de orde te stellen.
Zelf heb ik zo mijn twijfels bij de onderzoeksmethodieken van ZEMBLA, omdat ik de berichtgeving over de meeste onderwerpen nogal eenzijdig vind. Het komt op mij vaak een beetje dommig over en daarom schreef ik een aantal weken geleden een open brief naar ZEMBLA. De reacties op deze brief stroomden binnen, maar de enige partij waarvan ik geen antwoord kreeg was ZEMBLA zelf. Dat snap ik wel. Ze hadden het druk en gingen gewoon onverstoorbaar door met datgene waarmee ze al weken bezig waren, namelijk: het voorbereiden van een kijkcijferhit.
Voor de uitzending belden we met de redactie van ZEMBLA om te vragen naar de inhoud van het programma. Hierover wilden ze niets kwijt. We moesten eerst maar kijken en dan reageren. Reacties na de uitzending waren overigens meer dan welkom, dan wil ZEMBLA ook heel graag met ons praten. Al snel begrijp ik waarom. Tientallen mensen zijn voor deze uitzending geïnterviewd, maar hebben nooit meer iets vernomen. Het waren soms zelfs gesprekken van wel anderhalf uur, waarin mensen open en eerlijk vertelden over wat de diagnose voor hem of haar betekent. Dat deden deze mensen omdat ze nuance aan wilden brengen in het ADHD-debat. Maar met deze verhalen is door ZEMBLA niets gedaan.
De mensen die dus bereid waren om nuance aan te brengen werden door ZEMBLA ongeschikt bevonden. Hierover kreeg ZEMBLA uiteraard een stroom aan kritiek over zich heen, maar niets en niemand zou het plan van ZEMBLA in duigen laten vallen. Er wordt zelfs van te voren aandacht aan besteed in kranten en op de radio. Een giechelende mevrouw vertelt ons dat ook zij soms wel eens getalletjes door elkaar haalt en dat ze ondanks dat toch goed terecht is gekomen.
Een dag voor de uitzending is er op de website van ZEMBLA te lezen wat we allemaal tijdens de uitzending voorgespiegeld zullen gaan krijgen. Historica Angela Crott zal gaan vertellen dat er 30 jaar geleden nauwelijks kinderen met etiketten in de klas zaten en hoogleraar kinderfysiotherapie Paul Helders zal ons gaan waarschuwen over het feit dat kinderen zich niet allemaal in hetzelfde tempo ontwikkelen. En uiteraard is het circus niet compleet zonder psychologe Laura Batstra, die het bekende oude liedje voor ons zal gaan zingen. Namelijk: kinderen krijgen vaak onterecht een psychiatrisch etiket opgeplakt.
In de aankondiging lezen we ook dat er een directeur van een basisschool aan het woord zal komen over de CITO-toets en de prestatiedruk. En een andere directeur zal gaan praten over het grote aantal foldertjes en mailtjes dat wekelijks wordt aangeboden door bureaus die onderzoeken en therapieën aanbieden.
Na de uitzending word ik benaderd door deze laatste mevrouw. Ze vertelt me dat ze in het interview juist heeft verteld dat ze terechte diagnoses belangrijk vindt. Dat ZEMBLA een hele werkdag bij haar heeft gefilmd, maar dat er bijna niets van haar ware verhaal is overgebleven. En dit geldt ook voor de leerling van haar school die aan de desbetreffende aflevering heeft meegewerkt. De vader van het kind is juist ontzettend blij met het etiket en is ontzettend boos en verdrietig dat zijn verhaal door ZEMBLA is verknipt.
De rol van Farma komt in deze aflevering van ZEMBLA overigens verrassend weinig aan bod. Die zijn waarschijnlijk genoeg uitgekauwd, dus is het tijd voor iets nieuws. Maar één ding mag duidelijk zijn: op een dergelijke manier hoort een programma dat aan opiniërende achtergrondjournalistiek doet niet met kinderen en ouders om te gaan. Dus ZEMBLA ga je heel diep schamen!
